ابن ولید قمی
وبسایت: http://fa.wikishia.net/view/%D8%A7%D8%A8%D9%86_%D9%88%D9%84%DB%8C%D8%AF_%D9%82%D9%85%DB%8C
ابن ولید قمی
 |
این مقاله نیازمند گسترش است. لطفاً اگر تخصص و توانایی گسترش این مقاله را دارید، آن را بهبود بخشید. |
| ابوجعفر محمدبن حسن بن احمد مشهور به ابن ولید قمی | |
|---|---|
| زادروز | حدود ۲۷۰ق |
| درگذشت | ۳۴۳ق |
| محل زندگی | قم |
| استادان | سعد بن عبداللـه اشعری، احمد بن ادریس قمی، عبدالله بن جعفر حمیری، محمد بن یحیی عطار، محمد بن ابی‌القاسم ماجیلویه، علی بن ابراهیم قمی |
| شاگردان | محمد بن علی ابن بابویه، ابن ابی جید، احمد بن شاذان،جعفر ابن قولویه، ابن داوود قمی، سلامه بن محمد ارزنی |
| پیشه | محدث و فقیه امامی |
| لقب | شیخ القمّیین |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| آثار | الجامع، تفسیر القرآن، الفهرست، |
اِبْن وَلید قُمی ابوجعفر محمدبن حسن بن احمد، (۲۷۰ق ـ ۳۴۳ق) ؛ محدث و فقیه امامی است که اعتقاد به عدم وقوع سهو از نبی و امام را از نخستین درجات غلومی‌شمرد.
محتویات
[نهفتن]ولادت و محل زندگی
تاریخ ولادت وی معلوم نیست، ولی از آنجا که از محمد بن حسن صفار (۲۹۰ق) بسیار روایت کرده[۱] و از سوی دیگر به قرینه عدم روایت مستقیم وی از احمد بن ابی عبداللـه برقی (۲۸۰ق به بعد) می‌توان ولادت او را درحدود ۲۷۰ق تخمین زد.
باتوجه به عبارت نجاشی[۲] که او را شیخ القمّیین نامیده است و با بررسی مشایخ و شاگردان وی می توان نتیجه گرفت ابن ولید زندگی خود را عمدتاً در قم گذرانده است.
مشایخ
راویان
هارون بن موسی تلعکبری نیز با مکاتبه از ابن ولید اجازۀ روایت گرفته است.[۵]
اعتبار رجالی
در منابع رجالی بر وثاقت و تبحر وی در حدیث، فقه و رجال تأکید شده است.[۶]
دیدگاه رجالی
ظاهراً ابن ولید دارای روش خاص در جرح و تعدیل رجال و نقد احادیث بوده و از روایت برخی از احادیث و کتب روایی به جهت موضوع دانستن آنها یا جهات دیگر خودداری می‌ورزیده است.[۷]
ابن ولید دربارۀ غلو دارای آراء و نظرات خاصی بوده است. او مفهوم غلو را تا آنجا گسترش می‌داد که حتی اعتقاد به عدم وقوع سهو از نبی و امام را از نخستین درجات غلو می‌شمرد.[۸]
از اینکه ابن ولید روایات مرسل را در نوادر الحکمه نپذیرفته،[۹] شاید برآید که وی در این‌باره به اصاله العداله قائل نبوده است.
اینکه آیا ابن ولید خود اینگونه نظرات را در قم رواج داده یا آن را از پیشینیان گرفته بوده، قابل مطالعه است، ولی به هر حال برخی از قمیان همانند ابن بابویه و حتی در در مواردی برخی از عراقیان چون ابن نوح سیرافی، شیخ طوسی ونجاشی در جرح و تعدیل روات از او پیروی نموده‌اند.[۱۰]
فرزند
ابن ولید فرزندی به نام ابوالحسن احمد داشته که از پدر روایت کرده و مفید، حسین بن عبیدالله غضائری و ابن عبدون نیز از او روایت کرده‌اند.[۱۱]
احمد ظاهراً در بغداد اقامت داشته و چنانکه در داستان ابوبکر بغدادی ـ که ادعای نیابت امام زمان (ع) داشته ـ نقل شده، وی از جانب پدر و جماعتی دیگر در بصره نیز حاضر می‌شده است.[۱۲]
آثار
ابن ولید سه تالیف داشته که هیچ کدام موجود نیست:
- الجامع:[۱۳] ابن بابویه در مقدمه فقیه[۱۴] ضمن بر شمردن الجامع در شمار منابع کتاب خود، آن را از مراجع اصلی حدیث نزد محدثین معرفی می‌کند و اگرچه در آثار ابن بابویه نام این کتاب به تصریح جز در موارد معدودی[۱۵]نیامده، ولی بسیاری از روایات وی می‌تواند از این کتاب گرفته شده باشد. نسخه‌های الجامع تا قرن ۷قمری و شاید مدت‌ها پس از آن نیز وجود داشته است.[۱۶]
- تفسیر القرآن[۱۷]
- الفهرست: که مورد استفادۀ نجاشی در رجال و طوسی در الفهرست[۱۸] قرار گرفته است.
پانویس
- ↑ ابن بابویه، مشیخه، ۴۳۴
- ↑ ص ۳۸۳
- ↑ ابن بابویه، الخصال، ۲۱ ؛ ابن بابویه، مشیخه، ص ۵۱۵؛ نجاشی، ص ۸ ؛ طوسی، الفهرست، ص ۷۶، ۸۹، ۱۰۲
- ↑ ابن قولویه، ص ۱۵ ؛ ابن بابویه، الخصال، ص ۲۱ ؛ ابن بابویه، مشیخه، ص ۵۱۵ ؛ ابن شاذان، ص ۹۷؛ نجاشی، ص ۶۰، ۱۹۲؛ طوسی، الفهرست، ص ۱۵۶
- ↑ طوسی، الرجال، ص ۴۹۵؛ دلائل الامامه، ص ۱۴۱، ۱۴۳، ۱۸۷
- ↑ نجاشی، ص ۳۸۳؛ طوسی، الفهرست، ص ۱۵۶ ؛ طوسی، الرجال، ص ۴۹۵ ؛ ابن داوود، ص ۳۸۳-۳۸۴
- ↑ نجاشی، ص ۳۲۹، ۳۵۴، ۳۷۳؛ طوسی، الفهرست، ص ۷۱، ۷۶، ۱۴۳، ۱۴۶
- ↑ ابن بابویه، فقیه، ج ۱، ص ۳۶۰ ؛ مفید، تصحیح الاعتقاد، ص ۶۳-۶۶
- ↑ نجاشی، ص ۳۴۸؛ طوسی، الفهرست، ص ۱۴۵
- ↑ ابن بابویه، فقیه، ج ۲، ص ۹۰ ـ ۹۱ ؛ نجاشی، ص ۳۱۶، ۳۲۹، ۳۴۸؛ طوسی، الرجال، ص ۴۴۷، ۴۶۹ ؛ طوسی، الفهرست، ص ۱۴۵
- ↑ مفید، الامالی، ص ۱، ۱۱-۱۲؛ طوسی، مشیخه، ص ۵۸، ۶۴-۶۵
- ↑ طوسی، الغیبه، ص ۲۵۵
- ↑ ابن ندیم، ص ۲۷۹؛ نجاشی، ص ۳۸۳؛ طوسی، الفهرست، ص ۱۵۶
- ↑ ج ۱، ص ۴
- ↑ التوحید، ص ۲۲۶
- ↑ ابن طاووس، الاقبال، ص ۱۱ ؛ ابن طاووس، فرج المهموم، ص ۱۳۹ ؛ آقابزرگ، ج ۵، ص ۲۹
- ↑ ابن ندیم، ص ۲۷۹؛ نجاشی، ص ۳۸۳؛ طوسی، الفهرست، ص ۱۵۶
- ↑ ص ۳۳
منابع
- آقا بزرگ طهرانی، الذریعة الی تصانیف الشیعة، چاپ علی‌نقی منزوی و احمد منزوی، بیروت، ۱۴۰۳ق.
- ابن بابویه، محمد بن علی، التوحید، به کوشش هاشم حسینی طهرانی، تهران، ۱۳۸۷ق.
- ابن بابویه، محمد بن علی، الخصال، به کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران، ۱۳۸۹ق.
- ابن بابویه، محمد بن علی، کتاب من لایحضره الفقیه، به کوشش علی‌اکبر غفاری، تهران، ۱۳۹۰ق.
- ابن بابویه، محمد بن علی، مشیخه، همراه ج۴ فقیه.
- ابن داوود حلی، حسن بن علی، الرجال، به کوشش جلال‌الدین محدث، تهران، ۱۳۴۲ش.
- ابن شاذان، احمدبن محمد، مائه منقبه، به کوشش نبیل رضا علوان، بیروت، ۱۴۰۹ق.
- ابن طاووس، علی بن موسی، الاقبال، تهران، ۱۳۲۰ق.
- ابن طاووس، علی بن موسی، فرج المهموم، نجف، ۱۳۶۸ق.
- ابن قولویه، جعفربن محمد، کامل الزیارات، به کوشش عبدالحسین امینی، نجف، ۱۳۵۶ق.
- ابن ندیم، ابوالفرج محمد بن ابی یعقوب اسحاق، الفهرست، تحقیق رضا تجدد، تهران، ۱۳۵۰ش.
- دلائل الامامه، منسوب به ابن رتم طبری، نجف، ۱۳۸۳ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الرجال، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، ۱۳۸۱ق/۱۹۶۱م.
- طوسی، محمد بن حسن، الغیبه، نجف، ۱۳۸۵ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، به کوشش محمد صادق بحرالعلوم، نجف، کتابخانۀ مرتضویه.
- طوسی، محمد بن حسن، مشیخه، همراه ج۱۰، تهذیب الاحکام، به کوشش حسن موسوی خرسان، نجف، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۳م.
- مفید، محمد بن محمد، الامالی، به کوشش حسین استاد ولی و علی‌اکبر غفاری، قم، ۱۴۰۳ق.
- مفید، محمد بن محمد، تصحیح الاعتقاد، همراه اوائل المقالات، به کوشش زنجانی و چرندابی، تبریز، ۱۳۷۱ق.
- نجاشی، احمدبن علی، الرجال، به کوشش موسی شبیری زنجانی، قم، ۱۴۰۷ق.
پیوند به بیرون
- منبع مقاله:دائره المعارف بزرگ اسلامی