ابن قولویه قمی
ابن قولویه قمی
| ابن قولویه | |
|---|---|
| زادروز | ؟ - قم |
| درگذشت | ۳۶۷ ق |
| آرامگاه | حرم کاظمین |
| استادان | محمد بن یعقوب کلینی محمد بن حسن صفار ابن بابویه |
| شاگردان | شیخ مفید |
| دین | اسلام |
| مذهب | شیعه |
| آثار | کامل الزیارات و ... |
ابوالقاسم جعفر بن محمد بن جعفر بن موسى بن مسرور بن قولويه قمى (متوفای ۳۶۷ ق) معروف به ابن قولویه از راويان برجسته شیعه در قرن چهارم هجرى است. وى يكى از بهترين شاگردانمحمد بن یعقوب کلینی و از برجسته‌ترين مشايخ شیخ مفید به شمار می‌آيد. ابن قولویه از فقهای صاحب فتوا و کسی است که نظراتش میانگین آرای مکتب حدیثی و مکتب کلامی بوده است. ابن قولويه داراى تأليفات فراوانى است که کتاب کامل الزیارات مهم‌ترین آن‌ها است.
محتویات
[نهفتن]ولادت و دوران کودکی
جعفر بن قولویه در شهر قم و در خانواده‌اى اهل علم و تقوا به دنیا آمد. او از همان كودكى به فراگيرى علم و دانش در محضر درس پدر و برادرش كه از راويان بزرگ شيعه به شمار مى‌آمدند، پرداخت.[۱]
کنیه
بنا بر نقل شرح حال نویسان، کنیه وی «ابوالقاسم» است.[۲]
شخصيت
جعفر بن محمد بن قولويه از بارزترين چهره‌هاى علمى دوران خود بوده و روايات او در طول هزار سال پيوسته در مجموعه‌هاى روايى بزرگ شيعه نقل شده و به آن استناد مى‌شود. علما و فقهاى شيعه براى او احترام خاصى قائلند و توثيق بسيارى از روات شيعه به دليل روايت او از آن‌ها است.
در کلام بزرگان
نجاشی، یكی از علمای رجال می‌گوید: «هر زیبایی و علم و فقهی كه مردم با آن وصف گردند، ابن قولویه برتر و فوق آن است.»[۳]
شیخ طوسی درباره او می‌نویسد: «ابو القاسم، جعفر بن محمد بن قولويه قمى، شخصيتى مورد اطمينان و داراى تأليفاتى فراوان، به تعداد ابواب فقه مى‌باشد.»[۴]
علامه حلّی نقل می‌کند: «ابوالقاسم از اصحاب ثقه و جليل القدر در حديث و فقه بوده است.»[۵]
سید ابن طاووس درباره ابن قولویه می‌گوید: نوى راوى راستگويى است و همه بر امانت او اتفاق دارند.»[۶]
ابن حجر عسقلانی از علمای اهل سنت، او را از بزرگان و علمای مشهور شیعه می‌داند.[۷]
سفر به مصر
او در سال ۳۴۱ هجری سفرى به كشور مصر داشت و از محضر درس علماى آن جا نيز بهره برد.[۸] از ابن حجر نقل شده که محمد بن سلیم صابونی در مصر از وی نقل حديث کرده است.[۹]
اساتيد
او از محضر شخصيت‌هاى فراوانى استفاده نموده از جمله:
شاگردان
شخصيت‌هاى فراوانى نيز از محضر او بهره برده‌اند مانند:
- شیخ مفید. وی از ممتازترین شاگردان ابن قولویه است که درباره استادش می گوید: خداوند شیخ مورد اعتماد ما ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویه را تأیید فرماید.[۱۱]
- حسين بن عبيدالله غضائرى پدر ابن غضائری
- احمد بن محمد بن عیاش
- حیدر بن محمد بن نعیم سمرقندی
- علی بن بلال مهلبی
- احمد بن عبدون
- تلعكبرى
- ابن عزور
- محمد بن سليم صابونى.[۱۲]
روایات
تعداد روایات وی در فقه حدود ۵۰۰ روایت می باشد. آیت الله خویی می گوید: نام ابن قولویه در اسناد روایی ۴۶۵ روایت با تعبیر «جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی» و ۲۸ روایت نیز باتعبیر «جعفر بن محمد بن قولویه» آمده است.[۱۳]
تألیفات
ابن قولویه دارای تألیفات فراوانی است مانند:
- کامل الزیارات که مشهورترین تألیف وی می‌باشد. این کتاب مجموعه روایات اهل بیت درباره شیوه زیارت پیامبر(ص) و دیگر امامان و امامزادگان است.
- تاریخ الشهور
- مداواة الجسد
- الصلاة
- الجمعة و الجماعة
- قیام اللیل
- الرضاع
- الصداق
- الأضاحی.[۱۴]
وفات
ابن قولویه در سال ۳۶۷ هجرى درگذشت و در حرم کاظمین در جوار موسی بن جعفر(ع) و امام جواد(ع) و درکنار قبر شیخ مفید به خاک سپرده شد.[۱۵] افندی اصفهانی قبر او را در قممی‌داند.[۱۶]
پانویس
- ↑ کامل الزیارات، مقدمه کتاب.
- ↑ رجال طوسی، ص ۴۱۸.
- ↑ رجال نجاشی، ص۱۲۳.
- ↑ الفهرست، ص۹۱.
- ↑ خلاصة الاقوال، ص۸۸.
- ↑ اقبال الاعمال، ج۱، ص۳۴.
- ↑ لسان المیزان، ج۲، ص۱۲۵.
- ↑ کامل الزیارات، مقمه کتاب.
- ↑ لسان المیزان، ج ۲، ص ۱۲۵.
- ↑ کامل الزیارات، ص۹ – ۱۳.
- ↑ تنقیح المقال، ج ۱۵، ص ۳۳۴.
- ↑ کامل الزیارات، ص ۱۳ و ۱۴.
- ↑ معجم رجال الحدیث، ج ۵، ص ۶۷ و ۶۸.
- ↑ کامل الزیارات، ص ۱۵ – ۱۷.
- ↑ الکنی و الالقاب، ج ۱، ص ۳۹۱.
- ↑ ریاض العلماء، ج ۶، ص ۳۲.
منابع
- مامقانی، عبدالله، تنقیح المقال فی علم الرجال، قم، آل البیت.
- ابن طاووس، علی بن موسی، اقبال الاعمال، مکتب الاعلام الاسلامی، ۱۴۱۴ ق.
- افندی، عبدالله بن عیسی، ریاض العلماء و حیاض الفضلاء، قم، مطبعة الخیام، بی‌تا.
- خویی، سید ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، ۱۴۱۳ ق.
- طوسی، محمد بن حسن، الفهرست، تحقیق جواد قیومی، بی‌جا، نشر الفقاهه، ۱۴۱۷ ق.
- طوسی، محمد بن حسن، رجال طوسی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۵ ق.
- عسقلانی، ابن حجر، لسان المیزان، بیروت، مؤسسة الاعلمی، ۱۳۹۰ ق.
- قمی، ابن قولویه، کامل الزیارات، نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ ق.
- حلی، حسن بن یوسف، خلاصة الاقوال، نشر الفقاهة، ۱۴۱۷ ق.
- نجاشی، احمد بن علی، رجال النجاشی، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۱۶ق.