محمد تقی آقا نجفی اصفهانی
محمد تقی آقا نجفی اصفهانی
شیخ محمدتقی رازی آقا نجفی (۱۲۶۲-۱۳۳۲ق/۱۸۴۶-۱۹۱۴م)، فرزند محمد باقر آقا نجفی اصفهانی و نوه محمد تقی رازی از مجتهدان اصفهان در دوره ناصرالدینشاه. وی پس از اخذ اجتهاد از علمای نجف به اصفهان بازگشت و مرجعیت عام یافت. آقا نجفی با ظل السلطان حاکم اصفهان رابطه خوبی نداشت. از او آثار علمی بسیاری بر جای مانده است.
محتویات
[نهفتن]نسب
پدر محمد تقی، محمد باقر آقا نجفی اصفهانی و جد وی شیخ محمد تقی رازی نویسنده هدایة المسترشدین از مجتهدین بودند. نیاکان آقانجفی از ایوانکی سمنان بودند. جدش در آغاز جوانی به عراق رفت و پس از سال‌ها تحصیل علم،اصفهان را برای سکونت و فعالیتهای دینی برگزید و در آنجا حوزه درسی دایر کرد.
تولد و تحصیلات
آقانجفی در ۲۲ ربیعالثانی ۱۲۶۲ق/۱۹ مارس ۱۸۴۶م در اصفهان زاده شد. مقدمات علوم را در محضر پدرش فرا گرفت و پس از آن به نجف رفت و درآنجا به تحصیل علم ادامه داد. از محضر میرزا محمد حسن شیرازی که زمانی در اصفهان از شاگردان جدّ خود او بود و نیز شیخ مهدی کاشف الغطاء و شیخراضی نجفی بهره گرفت تا به مقام اجتهاد رسید.
بازگشت به اصفهان
آقانجفی پس از تکمیل تحصیل خود در نجف، به اصفهان بازگشت و هم در زمان حیات پدر مرجعیت عام یافت و صاحب نفوذ و قدرت معنوی فراوان شد. او را به عنوان «جامع علوم معقول و منقول» شناخته و به قوّت حافظه، حضور ذهن، نکتهگویی، سخاوت و شجاعت ستودهاند.
توجه به امور اجتماعی
طی دوران مرجعیت و حکومت شرعی و عرفی خود در اصفهان، در کمک به مردم، رفع ستم از ایشان و تأمین وسایل آسایش آنان کوشا بود، حدود شرعی را اجرا میکرد و نسبت به حُسن جریان زندگانی و تحصیل طلاب علومِ دینی اهتمام میورزید.
مبارزه با ظلم و ستم
آقا نجفی به ناصرالدینشاه و دستگاه حکومت او بیاعتنا بود و با ظلالسلطان فرزند شاه که حاکم اصفهان بود و بسیار بر مردم ستم میکرد، همواره درگیر بود، اما در واقع قدرت او از قدرت حاکم اصفهان افزونتر بود. ظلالسلطان، آقانجفی را مانع تاخت و تاز، چپاول و تجاوز خود مییافت. مأموران استعماری انگلستان نیز که برای بسط تسلط دولت متبوع خود بر ایران، برنامههای گسترده داشتند و قدرت اجتماعی آقانجفی را مانع اجرای نقشههای خویش مییافتند، از او بیمناک بودند. به همین جهت، همواره سعی در تضعیف وی داشتند ولی به جهت توجه مردم به وی، دشمنی آنان کاری از پیش نبرد.
انتقال به تهران
مخالفان آقا نجفی، یکبار توانستند با تحریک ناصرالدینشاه و ترساندن وی، که خود نیز از اقانجفی بیمناک بود و توسعه نفوذ وی و بیباکی او در اجرای حدود شرعی را تعرضی نسبت به حدود اختیارات و قدرت‌های خود میشمرد، فرمان انتقال آقانجفی به تهران را از وی بگیرند، اما آقانجفی در تهران هم، علاوه بر دایر ساختن حوزه درسی، به مبارزه سیاسی و روشن ساختن ذهن مردم نسبت به فساد دربار و نظام حاکم و سرانجام مداخلات بیگانگان در امور کشور ادامه داد و چون خطر فعالیت وی در پایتخت برای رژیم بیشتر بود، او را به اصفهان بازگردادند. همانند این حادثه در ۱۳۲۱ق/۱۹۰۳م در هنگام سلطنت مظفرالدینشاه نیز تکرار شد. آقانجفی در جنبش تنباکو از آغازگران مبارزه بود. به تهدیداتظلالسلطان و شاه اعتنا نکرد و پرچم مخالفت را از دست ننهاد.
آثار
آقا نجفی آثار بسیار از خود به جای گذاشت. تعداد آثار او را برخی بیش از ۱۰۰ مورد دانستهاند. از جمله آثار مهم وی، این رسائل و کتاب‌ها را میتوان نام برد:
- الاجتهاد و التقلید
- اسرار الآیات
- اسرار الشریعه
- اصول الدین و انوار العارفین
- بحرالحقائق
- تأویل الآیات الباهره فی العترة الطاهرة
درگذشت
وی در ۱۱ شعبان ۱۳۳۲ق/۵ ژوئیه ۱۹۱۴م در اصفهان درگذشت و در جوار مرقد امامزاده احمد، به خاک سپرده شد.
منابع
- آقابزرگ، طبقات اعلامالشیعه فیالقرنالرابع عشر، مشهد، دارالمرتضی، ۱۴۰۴ق، ج۱، صص۲۴۷-۲۴۸.
- امین، محسن، اعیانالشیعه، بیروت، دارالتعارف، ۱۹۸۳م، ج۹، ص۱۹.
- بامداد، مهدی، تاریخ رجال ایران، تهران، زوار، ۱۳۴۷-۱۳۵۳ش، ج۳، صص۳۲۶-۳۲۷.
- تیموری، ابراهیم، تحریم تنباکو، تهران، جیبی، ۱۳۶۱ش، صص۷۸-۷۹.
- زرکلی، خیرالدین، الاعلام، بیروت، دارالعلم للملایین، ۱۹۸۴، ج۶، ص۶۳.
- قمی، عباس، الکنی والالقاب، تهران، مکتبةالصدر، ۱۳۹۷ق، ج۲، ص۶.
- کحاله، عمررضا، معجمالمؤلفین، بیروت، داراحیاءالتراثالعربی، ج۹ و۱۰، صص۱۳۳-۱۳۴.
- مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، تبریز، ۱۳۴۶ش، ج۱، صص۵۷-۵۸.
پیوند به بیرون
منبع مقاله:دایرة المعارف بزرگ اسلامی