ملا احمد نراقی
ملا احمد نراقی
 |
|
| اطلاعات فردی | |
|---|---|
| نام کامل | احمد بن محمد مهدى بن ابى ذر نراقى |
| لقب | فاضل نراقی، ملا احمد |
| خویشاوندان سرشناس |
ملا مهدی نراقی |
| تاریخ تولد | ۱۱۸۵ ق |
| زادگاه | نراق کاشان |
| محل تحصیل | کاشان • نجف |
| تاریخ وفات | ۲۳ ربیع الثانی سال ۱۲۴۵ ق |
| محل دفن | نجف، حرم امیرالمؤمنین |
| شهر وفات | کاشان |
| اطلاعات علمی | |
| استادان | ملاّ مهدی نراقی • سید مهدی بحر العلوم • میرزا محمد مهدی موسوی شهرستانی • شیخ جعفر کاشف الغطا • سید علی طباطبایی و... |
| شاگردان | شیخ مرتضی انصاری • محمد باقر هزار جریبی • مهدی بن محمد مهدی نراقی • سید محمد شفیع حسینی جاپلقی •محمد حسن جاسبی • حاج میرزا ابوالقاسم کاشانی و... |
| تالیفات | عوائد الأیام من مهمات الأحکام، مستند الشیعة فی أحکام الشریعة، معراج السعادة، عین الأصول، تنقیح الفصول فی شرح التجرید و... |
| سایر | مرجعیت عامه |
| فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی | |
| سیاسی | رهبری مردم علیه قوای روس |
| اجتماعی | مبارزه با انحرافات |
احمد بن محمد مهدی بن ابی ذر نراقی، یا ملا احمد نراقی معروف به فاضل نراقی(۱۱۸۵ - ۱۲۴۵ق) فرزند ملا مهدی نراقی از عالمان شیعه در قرن سیزدهم هجری. او در نراق بدنیا آمد و تحصیلات ابتدایی نزد پدر گذراند و سپس سفری به عراق داشته و از محضر عالمان آن سرزمین بهره برد. او نزد اساتیدی مانند سید محمد مهدی بحرالعلوم، میرزا مهدی شهرستانی، شیخ جعفر کاشف الغطا و صاحب ریاض تلمذ نمود و پس از وفات پدر، مرجعیت عامه مردم را در موطن خویش عهده دار شد.
ملا احمد تألیفات بسیاری در علوم مختلف اسلامی دارد و از معروف‌ترین آثار او می‌توان به دو اثر فقهی مستند الشیعة و عوائد الایام و کتاب اخلاقی معراج السعادة اشاره کرد. فاضل نراقی در جریان حمله روس‌ها به ایران و اشغال مناطقی از آن همراه مردم گردید و سرپرستی آنان را در تظاهرات عهده داشت.
محتویات
[نهفتن]زندگی‌نامه
ملا احمد در سال۱۱۸۵ ق (مطابق با ۱۱۵۰ ش) در نراق به دنیا آمد.[۱]
وی دوران نوجوانی را در شهر کاشان در محضر پدرش به تحصیل مقدمات و سطح گذراند و به سرعت مدارج علمی را طی و خود شروع به تدریس معالم و مطولنمود.[۲]
او در سال ۱۲۰۵ ق. همراه پدر به عتبات عالیات مشرف و از اساتید آنجا استفاده کرد و پس از کسب درجه اجتهاد به تدریس، بحث، تألیف و تصنیف پرداخت.[۳]
ملا احمد پس از وفات پدرش در سال ۱۲۰۹ ق به ناچار به کاشان برگشته و به جای پدرش مرجعیت عامه به او منتقل شده و مورد توجه عموم قرار گرفته و رئیس علی الاطلاق گردید.[۴]
او در ۲۳ ربیع الثانی سال ۱۲۴۵ ق در اثر وبایی که نراق و کاشان و اطراف آن را فرا گرفته بود چشم از جهان فرو بست.[۵] پیکر او را به نجف اشرف منتقل نموده و پشت سر مبارک علی بن ابی طالب(ع) و در کنار قبر پدرش به خاک سپردند.[۶]
فرزندان
از ملا احمد نراقی دو فرزند پسر بجای ماند:
- «حاج ملا محمد» ملقّب به «عبد الصاحب» و معروف به «حجة الاسلام»؛ وی صاحب تألیفاتی بوده و بعضی از آنها چاپ شده است. وی در سن هشتاد سالگی در سال ۱۲۹۷ (هـ. ق) در کاشان از دنیا رفت.
- «نصیر الدین»؛ وی دارای تألیفاتی از جمله شرحی بر کتاب کافی است.[۷]
مشایخ و اساتید
- پدرش ملاّ مهدی نراقی
- سید مهدی بحر العلوم
- میرزا محمد مهدی موسوی شهرستانی
- شیخ جعفر نجفی کاشف الغطا
- سید علی طباطبایی (صاحب ریاض)
او به واسطه پدرش از شیخ یوسف بحرانی، ملا رفیع گیلانی و محمد باقر مجلسی روایت مینماید.[۸]
شاگردان
بعضی از بزرگانی که از محضر فاضل نراقی فیض برده‌اند عبارتند از:
- شیخ مرتضی انصاری (م ۱۲۸۱ ق)
- آقا محمد باقر هزار جریبی
- برادرش محمد مهدی بن محمد مهدی نراقی (م ۱۲۸۶) ملقب به آقا بزرگ
- سید محمد شفیع حسینی جاپلقی (م ۱۲۸۰)
- محمد حسن جاسبی
- حاج مولی محمد (م ۱۲۹۷) ملقب به عبدالصاحب نوه محقق قمی
- برادر حاج میرزا ابوالقاسم کاشانی (م ۱۲۵۶).[۹]
جایگاه علمی
ملا احمد نراقی در بین علمای قرون اخیر از جایگاه خاصی برخوردار است. وی در علوم مختلف اسلامی نظیر علم فقه، اصول فقه، حدیث، رجال، درایه، ریاضیات، نجوم، حکمت، کلام، اخلاق و ادبیات و شعر سرآمد علمای زمان خود بوده است.
تألیفات
از وی تألیفات متعددی بجای مانده است که عبارتند از:
کتب فقهی
- الأطعمة و الأشربة
- أسرار الحج
- الرسالة العملیة
- الرسائل و المسائل
- حاشیه الروضة البهیة
- رسالة الرضاع
- رسالة فی منجزات المریض
- عوائد الأیام من مهمات الأحکام
- القضاء و الشهادات
- مستند الشیعة فی أحکام الشریعة
- مناسک الحج
- وسیلة النجاة
- هدایة الشیعة
- تذکرة الأحباب
کتابهای اصول فقه
- اجتماع امر و نهی
- أساس الأحکام فی تنقیح عمدة مسائل الأصول بالأحکام
- تنقیح الفصول فی شرح التجرید
- حجیة المظنة
- عین الأصول
- عین الیقین
- مفتاح الأحکام فی أصول الفقه یا مفتاح الأصول
- مناهج الأحکام فی أصول الفقه یا مناهج الأصول
کتابهای ریاضی و ستاره شناسی
- شرح محصل الهیئة
- شرح رسالة الحساب
- حاشیه اکر ثاوذوسیوس، حاشیه بر تحریر اکر ملا مهدی نراقی
کتابهای فلسفی، اخلاقی و متفرقه
- سیف الأمة و برهان الملة
- معراج السعادة
- دیوان صفایی نراقی
- خزائن
- طاقدیس یا مثنوی لسان الغیب یا مثنوی شفایی
- مشکلات العلوم
- شرح حدیث جسد المیت.[۱۰]
نرم افزار کتابخانه فاضلین نراقی
به دنبال پیشنهاد برخی از عالمان برجسته نراق و استقبال و ترغیب فضلای حوزه علمیه قم مبنی بر قدرشناسی و پاسداشت مقام و منزلت علمی «ملا محمدمهدی و ملا احمد نراقی» و به سفارش کنگره بزرگداشت فاضلین نراقی، نرم افزاری از سوی مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی نور طراحی و تولید شده است.
اشعار
ملا مهدی در فنون شعری نیز مهارت داشت و به صفایی تخلص می‌کرد و بیشتر اشعار او اخلاقی، عاشقانه، ذوقی و عارفانه بوده است.[۱۱]
| ساقی به یاد یار بده ساغری ز می | از آن گنه چه باک که باشد به یاد وی | |
| من ژنده پوش یارم و دارم به جان او | ننگ از قبای قیصر و عار از کلاه کی | |
| تا کی دلا به مدرسه طامات طرهات | بشنو حدیث یار دو روزی ز نای نی | |
| واعظ مگو حدیث بهشت و قصور و حور | ما توسن هوا و هوس کرده ایم پی | |
| ما عندلیب گلشن قدسیم باغ ما | ایمن بود ز باد خزان و هوای دی | |
| زاهد برو چه طعنه مستی زنی که هست | مست از خیال دوست صفایی نه مست می |
ویژگی‌های شخصیتی
مبارزه با انحرافات
وی تسلط کامل به زبان عربی، عبری و لاتین داشته است و تسلط او بر علوم مختلف باعث شده که کتابهای متنوعی تألیف نماید. کتاب سیف الأمة و برهان الملة که در رد شبهات کشیش انگلیسی هانری مارتین نوشته شده است نشان از تسلط وی بر مذهب مسیحیت و حساسیت وی در جواب‌گویی به افکار انحرافی دارد.[۱۲]
فعالیت‌های سیاسی
نراقی در عهد قاجاریه و در دوران پادشاهی فتحعلی شاه قاجار می‌زیسته و روس‌ها قسمتی از نواحی شمالی ایران را اشغال کرده و به بدترین وضع با اهالی آنجا رفتار می‌کردند.
مؤلف کتاب «تاریخ سیاسی و دیپلماسی» در این زمینه می‌نویسد:
اجحافات و رفتار بی‌رویه مأمورین دولت روس که باعث تنفّر مردم در ایالات متصرفه گردیده و افکار مردم به حد اعلا بر ضد روسیه تهییج شده بود. ملت و روحانیون و اغلب زمامداران تقاضای اعلان جنگ بر ضد دولت روسیه داشتند. در تاریخ ۵ ذیحجه ۱۲۴۱ (۱۱ ژوئیه ۱۸۲۹) آقا سید محمد مجتهد به همراهی یکصد تن از روحانیون وارد سلطانیه شد. دسته دیگری از اهالی به سرپرستی ملا احمد نراقی نزد فتحعلیشاه آمده و به تظاهرات پرداختند و نتیجه این شد که در اثر حمله نیروهای ایران به قوای روس که از ذیحجه ۱۲۴۱ تا آخر محرم ۱۲۴۲ انجام گرفت تمام نواحی که مطابق «معاهده گلستان» تسلیم روس‌ها شده بود از جانب قُوای ایران اشغال گردید.[۱۳]
کرامات
صاحب روضات الجنات از قول بعضی از شاگردان ملا احمد نراقی داستانی را نقل می‌کند. او می‌نویسد:
-
- در هنگام انتقال جنازه نراقی به نجف اشرف در یکی از منازل بین راه به خاطر گرمی شدید هوا میترسیدیم جنازه متعفن شود. جنازه بر زمین و قرّاء در اطرافش مشغول به تلاوت قرآن کریم بودند که من برای اطلاع از این موضوع به نزدیک جنازه رفته و در صدد تحقیق برآمدم اما جز رائحهای طیب که گویا بوی مشک ناب بود چیزی استشمام نکردم. و این وضع ادامه داشت تا هنگام دفن که اصلا تغییری در بدنش حاصل نشد.[۱۴]
مدرس تبریزی صاحب ریحانة الادب پس از نقل این داستان از صاحب روضات، داستانی را نقل می‌کند و می‌نویسد:
-
- استادم سید احمد خسروشاهی نقل کرده، وقتی جنازه پدرش حاج سید محمد خسروشاهی را به نجف منتقل کردند خودش وارد قبر شده تا جنازه پدر را بگذارد که در این حال دو جنازه ملا مهدی و ملا احمد نراقی را صحیح و سالم دیده؛ به طوری که هیچ آسیبی متوجه آنها نشده است.[۱۵]
کنگره بزرگداشت
کنگره سه روزه بزرگداشت فاضلین نراقی در تاریخ اول تا سوم خرداد ۱۳۸۱ شمسی در قم، کاشان و نراق برگزار شد. در این کنگره که به منظور تجلیل از مقام علمی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی دو شخصیت نامدار شیعه، ملا محمد مهدی نراقی و ملا احمد نراقی برگزار شده و جمع زیادی از علما، بزرگان اساتید و اندیشمندان حوزه و دانشگاه در آن حضور یافتند، جمعی از شخصیتها به سخنرانی پرداختند و گروهی از محققان نیز مقاله‌های خود را ارائه نمودند.[۱۶]
پانویس
- ↑ معراج السعادة، ص۱۶.
- ↑ مستند الشیعه، ص۱۵.
- ↑ مستند الشیعه، ص۱۵.
- ↑ معراج السعادة، ص۲۱.
- ↑ مستند الشیعة، ص۱۶.
- ↑ مستند الشیعة، ص۱۸.
- ↑ معراج السعادة، ص۲۶.
- ↑ معراج السعاده، ص۲۱ و ۲۲.
- ↑ معراج السعاده، ص۲۲.
- ↑ معراج السعادة، ص۲۳ - ۲۵.
- ↑ ریحانة الادب، ج۶، ص۱۶۴. معراج السعادة، ص۱۸.
- ↑ کتاب شناخت آثار فاضلین نراقی.
- ↑ معراج السعادة، ص۱۹، به نقل از دیپلماسی ایران.
- ↑ معراج السعاده ص۲۶ به نقل از روضات الجنات، ج۱، ص۹۸.
- ↑ معراج السعاده، ص۲۷ به نقل از ریحانه الادب، ج۱، ص۱۶۳.
- ↑ حوزه نت.
منابع
- نراقی، احمد، معراج السعادة، قم، هجرت، ۱۳۷۷ ش.
- نراقی، احمد، مستند الشیعه، آل البیت، قم، ۱۴۱۵ق.
- مدرس، محمد علی، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه او اللقب، تهران، خیام، ۱۳۶۹ ش.
- مؤسسه تحقیقات کامپیوتری نور، نرم افزار آثار فاضلین نراقی.