میرزا هاشم آملی
میرزا هاشم آملی
| این مقاله حاوی فهرستی از منابع، پیوندهای بیرونی یا بخش مطالعهٔ بیشتر هست، اما به خاطر نداشتن پانویس و یادکردهای درون‌خطی، منابع آن همچنان مبهم هستند. لطفاً با افزودن یادکردهای دقیق‌تر این مقاله را بهبود دهید. |
 |
||
| شناسنامه | ||
|---|---|---|
| نام کامل | میرزا هاشم اردشیر لاریجانی | |
| لقب | آیت‌الله، میرزا | |
| زادروز | ۱۲۷۸هجری شمسی | |
| زادگاه | لاریجان ایران | |
| تاریخ درگذشت | ۷ اسفند ۱۳۷۱ ۴ رمضان ۱۴۱۳ ۲۶ فوریه ۱۹۹۳ |
|
| آرامگاه | حرم حضرت معصومه، قم | |
| نام همسر | دختر آیت الله سید محسن اشرفی | |
| فرزندان | پسران: صادق و علی و باقر و فاضل و محمد جواد دختران: همسر سید مصطفی محقق داماد |
|
| استادان | میرزای نائینی،سید ابوالحسن اصفهانی آقا ضیاء عراقی، عبدالکریم حائری یزدی محمد علی شاه‌آبادی |
|
| شاگردان | میرزا جواد تبریزی،عبدالله جوادی آملی حسن حسن زاده آملی،ناصر مکارم شیرازی عباس محفوظی،سیدعلی محقق داماد سیدمصطفی محقق داماد، محمد مفتح |
|
میرزا هاشم آملی لاریجانی، ( ۱۲۷۸-۱۳۷۱ ش) از مهم‌ترین اساتید فقه و اصول در حوزه‌های علمیه قم و نجف و از مراجع تقلید شیعه در قرن ۱۴ قمری. او از مشهورترین شاگردان و ادامه دهنده روش اصولی آقا ضیاء عراقی است که آراء استادش را در کتاب بدایع الافکار جمع‌آوری کرده است. شاگردش اسماعیل‌پور قمشه‌ای ادامه دهنده این روش اصولی است.
میرزا هاشم در حوزه تهران(مدرسه سپهسالار)، قم و نجف تحصیل کرد. از مهم‌ترین اساتید وی می‌توان به میرزای نائینی، سید ابوالحسن اصفهانی، آقا ضیاء عراقی، حائری یزدی، کوه کمره‌ای و شاه آبادی اشاره کرد.
صادق و علی لاریجانی رؤسای قوه قضائیه و مقننه جمهوری اسلامی ایران فرزندان اویند.
وی در کنار فعالیت‌های علمی، در مبارزات مردم قبل از پیروزی انقلاب اسلامی ایران شرکت داشت و فعالیت‌هایی در این زمینه انجام داد. او در حرم حضرت معصومه به خاک سپرده شده است.
محتویات
[نهفتن]زندگینامه
آیت‌الله میرزا هاشم اردشیر لاریجانی در سال ۱۳۲۲ ه.ق در روستای پردمه لاریجان، در هفتاد کیلومتری شهر آمل به دنیا آمد. پدرش میرزا محمد نام داشت.
وی با دختر آیت اللّه آقا سید محسن نبوی اشرفی در نجف اشرف ازدواج کرد و دارای ۱ دختر و ۵ پسر شد. دختر وی همسر سید مصطفی محقق داماد است و پسران وی عبارت‌اند از: محمد جواد لاریجانی، علی لاریجانی، صادق لاریجانی، باقر لاریجانی و فاضل لاریجانی.
او پس از آموزش مقدمات در لاریجان باقی دوران تحصیل خود را در تهران، قم و نجف گذراند. تدریس را در نجف شروع کرد و از سال ۱۳۸۰ق به قم بازگشت و تا سال‌های پایانی عمر مشغول تدریس خارج فقه و اصول بود.
درگذشت
آیت اللّه آملی، در عصر روز جمعه ۷ اسفند ۱۳۷۱ ش/ چهارم رمضان ۱۴۱۳ ق، در سن ۹۱ سالگی وفات کرد و در عصر روز شنبه هشتم اسفند ۱۳۷۱ ش پس از اقامه نماز توسط آیت اللّه وحید خراسانی، در مسجد بالاسر حرم حضرت معصومهبه خاک سپرده شد.
زندگینامه علمی
وی پس از فراگیری قرآن و تحصیلات ابتدایی، ادبیات عرب و علوم مقدماتی را نزد آقا سیدتاج و آقا شیخ احمد آملی آموخت و تا مرحله سطح در لاریجان ماند.
مدرسه سپهسالار
در سیزده سالگی به تهران رفت و در مدرسه سپهسالار- که زیر نظر سید حسن مدرس اداره می‌شد- رفت و مورد توجه وی قرار گرفت و دوازده سال در این مدرسه ماند.
در این مدت، شوارق الالهام، منظومه، اشارات و اسفار را نزد یدالله نظرپاک و میرزا طاهر تنکابنی آموخت. شرح لمعه و قوانین را نزد میرزا عبدالله غروی آملی و سطوح عالی را از فقیه لاریجانی و سید محمد تنکابنی آموخت.
حوزه علمیه قم
میرزا هاشم، پس از پشت سر نهادن درس‌های سطوح عالی حوزه، در سال ۱۳۰۵ ش به قم آمد و در درس فقه و اصول اساتیدی چون آیت الله عبدالکریم حایری یزدی، حجت کوه کمره‌ای، محمد علی شاه آبادی و محمدعلی حایری قمیحاضر شد و به مدت شش سال از درس آنان بهره برد.
در این مدت، وی با افرادی چون سیدمحمد محقق داماد، سید یحیی یزدی و میرزا حسن یزدی به مباحثه علمی می‌پرداخت.
حوزه علمیه نجف
ایشان در سال۱۳۱۱ ش، پس از به دست آوردن توانایی اجتهاد و اجازه فتوا دادن از حاج شیخ و حجت کوه کمره‌ای به نجف مهاجرت کرد و در مدرسه آخوند اقامت کرد. در این مدت در درس فقه وا صول آیت الله سیدابوالحسن اصفهانی، محمد حسین غروی نائینی و آقاضیاء عراقی شرکت کرد و از درس آنان در ابواب مختلف فقهی استفاده کرد.
در این مدت، مورد توجه آقا ضیاء قرار گرفت و از افراد حاضر در مجلس استفتای ایشان درآمد و در نگارش حاشیه دوم وی بر عروة الوثقی نقش بسزایی داشت.
استادان
آیت الله آملی در طول ۳۱ سال تلاش در بیشتر علوم رایج حوزوی به تعلیم و تدریس مشغول بود. وی دروس فقه، اصول، فلسفه، هیئت، رجال و درایه، اخلاق و عرفان، منطق و حکمت نظری را از محضر اساتید نام آور قم و تهران و نجفکسب کرد:
- حاج شیخ عبدالکریم حایری یزدی (۱۲۷۶-۱۳۵۵ق)؛
- میرزا حسین نائینی (۱۲۷۳-۱۳۵۵ق)؛
- آقاضیاءالدین عراقی (۱۲۷۸-۱۳۶۱ق)؛
- سیدابوالحسن اصفهانی (۱۲۴۸-۱۳۶۵ق)؛
- میرزا محمدعلی شاه آبادی (۱۲۹۲-۱۳۶۳ق)؛
- سید محمد حجت کوه کمره ای (۱۳۱۰-۱۳۷۳ق)؛
- میرزا ابوالحسن شعرانی (۱۳۲۰-۱۳۹۳ق)؛
- سیدمحمد تنکابنی (۱۲۷۷-۱۳۵۹ق)؛
- محمد علی حایری قمی (۱۲۹۹-۱۳۵۸ق)؛
- میرزا مهدی آشتیانی (۱۳۰۶-۱۳۷۲ق)؛
- میرزا یدالله نظرپاک کجوری تهرانی (۱۲۹۶-۱۳۶۳ق)؛
- میرزا طاهر تنکابنی (۱۲۸۰-۱۳۶۰ق).[۱]
آثار علمی
تدریس
وی همواره در کنار یادگیری علوم مختلف، به تدریس مطالب و دروس حوزوی مشغول بوده است. در نجف در کنار درس میرزای نائینی و آقا ضیاء عراقی به تدریس سطح و چند دوره مکاسب مشغول بود و پس از درگذشت آقا ضیاء، تا سال ۱۳۸۰ق که به قم نقل مکان کرد، به تدریس خارج فقه و خارج اصول پرداخت و شاگردان زیادی در قم و نجف تربیت نمود.
شاگردان
- میرزا جوادآقا تبریزی؛
- هاشم تقدیری؛
- سید صابر جباری؛
- عبدالله جوادی آملی؛
- محمد علی اسماعیل پورقمشه‌ای؛
- سیداحمد حق شناس؛
- محمد باقر دارابکلائی؛
- محسن دوزدوزانی؛
- محمد هادی روحانی؛
- سید حسن شجاعی؛
- اسماعیل صالحی مازندرانی؛
- سید حبیب الله طاهری گرگانی؛
- سید رضا علوی تهرانی؛
- حسن حسن زاده آملی؛
- علی غیاثی؛
- سیدعلی فرحی قمی؛
- محمدعلی فیض لاهیجی؛
- سید جعفر کریمی؛
- محمد تقی مجلسی؛
- عباس محفوظی؛
- سید علی محقق داماد؛
- سید مصطفی محقق داماد؛
- محمد محمدی گیلانی؛
- حسین محمدی لائینی؛
- سید محمدحسن مرتضوی لنگرودی؛
- سید محمدمهدی مرتضوی لنگرودی؛
- محمد حسین مسجدجامعی؛
- محمدهادی معرفت؛
- محمد مفتح؛
- ناصر مکارم شیرازی؛
- سیدابوالفضل موسوی تبریزی؛
- ضیاءالدین نجفی تهرانی؛
- عبدالله نظری؛
- محمد یزدی.
آثار تألیفی
- کتاب الطهاره؛
- کتاب الصلاه؛
- کتاب الصوم؛
- کتاب الرهن والاجاره ؛
- کتاب البیع؛
- خیارات؛
- رساله فی النیه؛
- تقریرات درس صلاه شیخ عبدالکریم حایری؛
- تقریرات درس فقه آقاضیاء عراقی (صلاه، اجاره، غصب، بیع و قضا)؛
- توضیح المسائل؛
- مناسک حج؛
- حاشیه بر عروة الوثقی؛
- بدایع الافکار تقریرات درس اصول آقا ضیاء عراقی (۴ جلد)؛
- تقریرات درس اصول سیدابوالحسن اصفهانی ؛
- حاشیه بر شرح چغمینی در علم هیئت؛
- حاشیه برالتحصیل بهمنیار، در حکمت و منطق؛
تقریرات درس وی
شاگردان ایشان به ثبت دروس استاد خود اقدام و آن‌ها را در قالب تقریراتی درآوردند. برخی از این تقریرات که به چاپ رسیده عبارت‌اند از:
- المعالم المأثوره فی الطهارة، نوشته محمدعلی اسماعیل پور؛
- کشف الحقایق نوشته سیدجعفر کریمی در مورد بیع و خیارات؛
- مجمع الافکار و مطرح الانظار نوشته محمدعلی اسماعیل پورقمشه‌ای؛
- منتهی الافکار نوشته محمدتقی مجلسی در مبحث الفاظ؛
- تقریرالاصول نوشته ضیاءالدین نجفی؛
- تحریرالاصول نوشته سیدعلی فرحی قمی.
فعالیت‌های اجتماعی
میرزا هاشم آملی یکی از روحانیون مبارز با حکومت پهلوی و اقدامات آنان بود. برخی از فعالیت‌های وی در زمان مبارزات مردم ایران عبارت‌اند از:
- نامه به آیت الله سید محمد رضا گلپایگانی در آبان ۱۳۴۳ش، جهت هماهنگی برای آزادی امام خمینی؛
- سخنرانی و اعتراض به توهین روزنامه اطلاعات به امام خمینی در ۱۷ دی ۱۳۵۶ش؛
- انتشار اعلامیه‌ای همراه با شیخ مرتضی حائری در اعتراض به کشتار مردم توسط حکومت پهلوی؛
- انتشار اعلامیه‌ای در اعتراض به پی سرکوب مبارزات مردم در آغاز انقلاب؛
- برقراری نماز جماعت در مدرسه خان که محل گردهمایی روحانیون مبارز بود؛
- وی از اولین کسانی بود که دولت منتخب امام خمینی را تأیید کرد؛
- پشتیبانی و تأیید انتخاب آیت الله خامنه‌ای به رهبری.
نگارخانه
.png)
منابع
- آموزگار جاوید، به اهتمام صادق لاریجانی، قم، نشر مرصاد، ۱۳۷۷