احسان شریعتی: موضوع عقل و وحی و انطباق‎شان در تاریخ فلسفه، قدیمی است. ولی در دنیای فکری ما – یعنی فلسفه اسلامی و از زمان فارابی تا شریعتی- این گونه حل شده است که اتفاقا در اسلام نسبت به علم مانع عقیدتی برای پژوهش و تحقیق وجود ندارد بلکه تشویق هم شده است. بنابراین آن مانع عقیدتی که در مسیحیت وجود دارد ما نداریم و از نظر فقهی نیز حکم داریم که «کلّ ما حکم به العقل حکم به الشّرع، و کلّ ما حکم به الشّرع حکم به العقل» یعنی هر چیزی که عقل حکم می‎کند شرع نیز بدان حکم می‎کند و هر چیزی که شرع نیز حکم می‎کند عقل نیز بدان حکم می‎کند. از نظر من علم و دین می‎توانند هم مزاحم یکدیگر باشند و هم می‎توانند مکمل و مصحح یکدیگر محسوب شوند و این امر بستگی به این دارد که چه تعریف و انتظاری از این دو حوزه داشته باشیم. 

علیرضا شجاعی زند: وقتی از نسبت بین علم و دین صحبت می‎کنیم یعنی به یگانگی و بیگانگی آن‎ها قائل نیستیم. در عین حال که پذیرفته‎ایم دو امر مستقل از یکدیگر هستند – زیرا «نسبت» بین دو چیز مطرح می‎شود- اما نسبت به هم بی‎تفاوت نیستند. از این رو دو نسبت بین آن‎ها متصور می‎شود یا نسبت تعارض است یا تعاون و همکاری. بنده به بخش تعارض می‎پردازم زیرا قدری پروبلماتیک‎تر است و دارای یک سابقه تاریخی است که اگرچه مربوط به دوره ما نیست اما در پس‎زمینه ذهنی ما و علوم انسانی وجود دارد. یک مجموعه عواملی در واقعیت در تعارض بین علم و دین وجود دارد که آن‎ها را در سه بخش تقسیم می‎کنم؛ بخشی که در «منازعات شناختی» پدید آمده است، بخشی دیگر «منازعاتی در بخش اعتقادی» است و بخش سوم «منازعاتی در سطح اجتماعی» است. 

این گفتگو 18 آبان 94، در دانشکده علوم انسانی دانشگاه تربیت مدرس برگزار شده است.