اباصلت هروی : متکلم شیعی قرن دوم قمری
وبسایت: http://fa.wikishia.net/view/%D8%A7%D8%A8%D8%A7%D8%B5%D9%84%D8%AA_%D9%87%D8%B1%D9%88%DB%8C
اباصلت هروی
 |
|
| اطلاعات یاران امامان | |
|---|---|
| نام کامل | عبدالسلام بن صالح بن سلیمان ایوب بن میسره |
| لقب | اباصلت |
| ولادت | حدود ۱۶۰ق - مدینه - عربستان |
| محل زندگی | مدینه، نیشابور، خراسان |
| وفات/شهادت | ۲۳۲/۲۳۶ق |
| مدفن | کیلومتر ده جاده مشهد-فریمان |
| از یاران | امام رضا (ع) |
عبدالسلام بن صالح بن سلیمان ایوب بن میسره مشهور به «خواجه اباصلت هروی» (حدود ۱۶۰- ۲۳۲ یا ۲۳۶ه.ق)از، یاران نزدیک امام رضا (ع) و از محدثین و متکلمینعصر خود بوده. او به‌خاطر اجداد هراتی‌اش به «اباصلت هروی» معروف شده است.
اباصلت، پس از ورود امام رضا(ع) به خراسان به این ناحیه آمد و ملازم و خدمت‌کار حضرت بود. او راوی صریح چگونگی شهادت آن حضرت به دست مأمون عباسی و از راویان حدیث سلسلة‌الذهب است. وی با توجه به رخدادهای سیاسی دوران عباسیان تا هنگام وفاتش به دور از انظار زندگی می‌کرد. خواجه اباصلت در ۲۳۲ق یا ۲۳۶ه.ق در زمان حکومت طاهر بن عبد الله بن طاهر، در خراسان، رحلت کرد. مدفن وی در كنار جاده مشهد، فريمان در فاصله ۱۰ كيلومتري مشهد واقع شده و زائران امام رضا (ع) به زیارت قبر او هم می‌روند.
محتویات
[نهفتن]تولد و وفات
وی از موالی عبدالرحمن بن سَمُره قرشی بود[۱] تاریخ ولادت وی روشن نیست، لیکن از آن رو که به گفته خودش از روزگار کودکی ۳۰ سال در محضر سفیان بن عیینه (متوفی ۱۹۶ ق) بوده است، [۲] می‌توان تولد او را در حدود ۱۶۰ ق تخمین زد. ابوالصلت به روایتی در مدینه زاده شد[۳] و در نیشابور اقامت گزید[۴]
شخصیت علمی و حدیثی
او در طلب علم به نقاط مختلفی چون عراق، حجاز و یمن سفر کرد و از کسانی چون حماد بن زید، شُریک، عطاء بن مسلم، معتز بن سلیمان، عبدالرزاق صنعانی، مالک بن انس، فُضیل بن عیاض، عبدالله بن مبارک و هُشام استماع حدیثنمود. [۵]
ابوالصلت چندی در بغداد به روایت حدیث پرداخت[۶] و در روزگار مأمون به عزم جنگ به مرو آمد و چون به مجلس خلیفه وارد شد و مأمون کلام او را شنید، به او علاقمند شد و از خواصش قرار داد. ابوالصلت در رد مرجئه، جهمیه،زنادقه و قدریه می‌کوشید و بارها با بشر مریسی در حضور مأمون مناظره کرد.[۷]
درک محضر امام رضا(ع)
اباصلت، محضر امام رضا(ع) را درک کرده و از آن حضرت روایت نموده است. [۸] چنانکه گفته شده در نیشابور در خدمت آن امام حاضر بوده و در سرخس نیز به دیدار وی رسیده است.[۹] او حدیث سلسلة‌الذهب را -که در آن توحید و نبوت و ولایت در کنار هم ضامن سعادت یک مسلمان دانسته شده است- از ورود امام رضا به نیشابور نقل می‌کند. اکثر روایات نحوه شهادت علی بن موسی (ع) از اباصلت نقل شده‌اند.
مذهب، وثاقت، راویان
اباصلت هروی نزد تمام رجالیان شیعه، و اکثر علمای اهل سنت مورد وثوق می باشد. به‌رغم این‌که شیخ طوسی او را از عامه شمرده[۱۰] گروهی از محدثان اهل سنت، تنها بر تشیع او خرده گرفته‌اند.[۱۱]
برخی از رجال شناسان همچون یحیی بن معین، عجلی، ابن شاهین و نیز نجاشی از امامیه وی را توثیق کرده‌اند[۱۲] حال آنکه بعضی دیگر همچون جوزجانی، نسائی، ابوحاتم رازی، عقیلی، ابن حبان، ابن عدی و دار قطنی او را تضعیف نموده‌اند.[۱۳]
از میان روایت کنندگان از ابوصلت فرزندش محمد، احمد بن یحیی بلاذری، عبدالله بن احمد ابی خثیمه، ابوبکر ابن ابی الدنیا، یعقوب ابن سفیان بسوی، سهل بن زنجله، احمد بن منصور رمادی و عباس بن محمد دوری را می‌توان یاد کرد.[۱۴]
آثار
ابوالصلت کتابی در باب وفات امام رضا(ع) تألیف کرده که نجاشی از آن نام برده [۱۵] و ابن بابویه از آن در عیون اخبار الرضا[۱۶] استفاده کرده است.
این‌که اخبار وفات امام رضا (ع) غالبا از ابوصلت روایت شده، نشان از آن دارد که کتاب وی در این موضوع دست‌کم تا قرن پنجم و حتی ششم باقی مانده بوده.
آرامگاه
وفات‌اش را ۲۳۲ یا ۲۳۶ قمری نوشته‌اند. هم اکنون آرامگاهی منسوب به وی با نام خواجه اباصلت در سمت شرقی بیرون شهر مشهد وجود دارد. در قم و سمنان نیز مزارهایی منسوب به او موجود است.[۱۷] مقبره و گنبد و صحن آرامگاه خواجه در مشهد، به همّت کربلایی محمد علی درویش و با کمک‌های مردمی تجدید بنا شده. برخی از اهل عرفان مثل درویش علی متوفی ۷۲۶ق.، در کنار مزار او دفن شده‌اند.
معرفی کتاب
- «پژوهشی درباره اباصلت هروی (مذهب و شخصیت)» که در ۱۰ فصل سامان یافته است؛ «اباصلت کیست؟، مذهب اباصلت، اباصلت و امام رضا(ع)، اباصلت و امامان دیگر(ع)، اباصلت و احادیث گوناگون از ائمه(ع)، مبارزه اباصلت با فرقه‌های منحرف، مشایخ و شاگردان اباصلت، مسافرت اباصلت به خراسان، وفات و مزار اباصلت هروی، و کرامات اباصلت هروی».[۱۸]
- اباصلت هروی : روای آفتاب، نویسندگان: حسن حسینی، اسماعیل رضایی برجكی، محمد حسن پاكدامن
- امین آفتاب : مقالات نخستین همایش بزرگداشت عبدالسلام اباصلت هروی، پدیدآورنده: غلامرضا جلالی
- بررسي زندگي عبدالسلام بن صالح خواجه اباصلت هروى، نويسنده: غلامرضا اكبرى [۱۹]
جستارهای وابسته
پانویس
- ↑ تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۲۶.
- ↑ نک: سیر اعلام النبلاء، ج۱۱، ص۴۴۸.
- ↑ اختیار معرفة الرجال، ص۶۱۵ـ ۶۱۶.
- ↑ تذهیب التهذیب، ج۲، ص۴۵۷.
- ↑ الجرح و التعدیل، ج۳، ص۴۸؛ الکامل فی ضعفاء الرجال، ج۵، ص۱۹۶۸؛ تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۲۶؛ تهذیب التهذیب، ج۶، ص۳۱۹.
- ↑ تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۲۶، ج۱۱، ص۴۴۸.
- ↑ تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۴۷.
- ↑ رجال طوسی، ص۳۸۰، ص۳۹۶.
- ↑ عیون الاخبار الرضا، ج۲، ص۱۸۳ـ ۱۸۴؛ تهذیب التهذیب، ج۶، ص۳۱۹.
- ↑ رجال طوسی، ۳۹۶؛ قس: تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۴۷ـ۴۸.
- ↑ الضعفاء الکبیر، ج۳، ص۷۰؛ میزان الاعتدال، ج۲، ص۶۱۶؛ قس: اختیار معرفة الرجال، ص۶۱۵ـ ۶۱۶.
- ↑ نک: تاریخ الثقات، ص۳۰۳؛ تاریخ اسماء الثقات، ص۲۲۷؛ رجال نجاشی، ج۲، ص۶۰ـ۶۱؛ تاریخ بغداد، ج۱۱، ص۵۰.
- ↑ احوال الرجال، ص۲۰۵ـ۲۰۶؛ الضعفاء الکبیر، ج۳، ص۴۸؛ کتاب المجرحین، ج۲، ص۱۵۱؛ الکامل فی ضعفاء الرجال، ج۱۱، ص۵۱.
- ↑ المعرف‍ـة و التاریخ، ج۳، ص۷۷؛ انساب الاشراف، ص۱۹؛ تاریخ بغداد، ۱۱/۴۶؛ سیر اعلام النبلاء، ج۱۱، ص۴۴۶ـ ۴۴۷؛ تهذیب التهذیب، ج۶، ص۳۱۹ـ ۳۲۰.
- ↑ رجال نجاشی، ج۲، ص۶۱.
- ↑ ج۲، ص۲۴۲ـ ۲۴۵.
- ↑ مطلع الشمس، ج۲، ص۳۸۵ـ۳۸۶.
- ↑ کتاب نیوز؛ مروری کوتاه بر زندگانی اباصلت هروی
- ↑ پایگاه اطلاع‌رسانی کتابخانه‌های ایران
منابع
- ابن ابی حاتم، عبدالرحمن بن محمد، الجرح و التعدیل، حیدرآباد دکن، ۱۳۷۲ق.
- ابن بابویه، محمدبن علی، عیون الاخبار الرضا، به کوشش مهدی الاجوردی، قم، چاپخانه علمیه.
- ابن حبان، محمد، کتاب المجرحین، به کوشش محمود ابراهیم زاید، بیروت، دارالمعرف‍ـة.
- ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تهذیب التهذیب، حیدرآباد دکن، ۱۳۲۶ ق.
- ابن شاهین، عمربن احمد، تاریخ اسماء الثقات، به کوشش عبدالمعطی.
- امین قلعجی، بیروت، ۱۴۰۶ ق.
- ابن عدی. عبدالله، الکامل فی ضعفاء الرجال، بیروت، ۱۴۰۵ق.
- اعتماد السلطنه، محمد حسن، مطلع الشمس، تهران، ۱۳۰۰ق.
- بسوی، یعقوب بن سفیان، المعرف‍ـة و التاریخ، به کوشش اکرم ضیاء عمری، بغداد، ۱۳۹۶ق.
- بلاذری، احمدبن یحیی، انساب الاشراف، به کوشش محمد باقر محمودی، بیروت، ۱۳۹۷ق.
- جوزجانی، ابراهیم بن یعقوب، احوال الرجال، به کوشش صبحی بدری سامرائی، بیروت، ۱۴۰۵ق.
- خطیب بغدادی، احمدبن علی، تاریخ بغداد، قاهره، ۱۳۴۹ ق.
- ذهبی، محمدبن احمد، تذهیب التهذیب، نسخه عکسی موجود در کتابخانه مرکز
- ذهبی، محمدبن احمد، سیراعلام النبلاء، به کوشش صالح سمر، بیروت، ۱۴۰۶ق.
- ذهبی، محمدبن احمد، میزان الاعتدال، به کوشش علی محمد بجاوی، قاهره، ۱۳۸۲ق.
- طوسی، محمدبن حسن، اختیار معرف‍ـه الرجال، به کوشش حسن مصطفوی، مشهد، ۱۳۴۸ ش.
- طوسی، محمدبن حسن، رجال، نجف، ۱۳۸۰ق.
- عجلی، احمدبن عبدالله، تاریخ الثقات، به کوشش عبدالمعطی قلعجی، بیروت، ۱۴۰۵ق.
- عقیلی، محمدبن عمرو، الضعفاء الکبیر، به کوشش عبدالمعطی امین قلعجی، بیروت، ۱۴۰۴ق.
- نجاشی، احمدبن علی، رجال، به کوشش محمد جواد نائینی، بیروت، ۱۴۰۸ق.
|}